Dr. Engin Arık Gözlemevi için yazdı 🖊️
Veri Hakkında
Seçim tarihi yaklaştıkça siyasi partiler reklam harcamalarını artırıyor. Son yıllarda sosyal medya platformları üzerinden seçmen davranışlarının manipüle edildiği yönündeki iddialara tepki olarak Facebook, siyasi ve sosyal meselelerle ilgili reklamlara bireysel ya da tüzel kimlik bildirme zorunluluğu getirdi. Ayrıca, bu reklamları Reklam Kütüphanesinde 7 sene boyunca herkesin erişimine açtı. Biz de analizimiz için Reklam Kütüphanesi’ndeki bu verilerden yararlandık.
Siyasi Partilerin Sosyal Medya Üzerinden Yaptıkları Reklam ve Tanıtım Harcamaları
Türkiye 2023 Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi için Facebook üzerinden en çok siyasi reklam harcaması yapan siyasi parti iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’dir (AKP). Millet ittifakının en büyük iki bileşeni Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve İYİ Parti ile ülkenin en çok oy alan partilerinden Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Facebook üzerinden Mart sonuna kadar pek siyasi reklam yapmadığı görülmektedir. DEVA Partisi’nin ve partinin başkanı Ali Babacan’ın siyasi reklamlar konusunda muhalefet içinde en çok harcama yapan parti olduğu görülmektedir.
Veriler iktidar partisinin hem muhalefete göre sosyal medya üzerinden siyasi reklama açık ara daha fazla para harcadığını hem de tanıtıma muhalefet partilerinden daha önce başladığını gösteriyor. Seçimler yaklaştıkça AKP dışındaki partilerin de sosyal medya üzerinden siyasi reklamlara daha fazla harcama yapmaya başlayacağı öngörülebilir. Ayrıca son derece genç bir nüfusa sahip Türkiye’de sosyal medya kullanımı hayli yüksek olan genç seçmene, özellikle ilk kez oy kullanacak yaklaşık 6 milyon genç seçmene, ulaşmak için sosyal medya üzerinden ulaşmak etkili bir seçim kampanyası için kritik rol oynayabilir.
Kadın Seçmenlerin 2023 Seçimlerinde Oynayacağı Rol
Siyaset bilimi uzmanları 2020 yılında yapılan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın seçimleri kaybetmesine neden olan en önemli konunun Cumhuriyetçi Parti ve onun adayı Trump’ın kürtaj karşıtı söylemlerinin her demografik seçmen grubundan kadın seçmenleri kızdırması olduğunu iddia etmişlerdi. Bazı siyasi uzmanlar benzer bir durumun 2023 Türkiye seçimlerinde de yaşanabileceğini düşünüyor. AKP’nin Türkiye’deki kadın haklarının geriletilmesini savunan Hüdapar ve Yeniden Refah Partileri ile yaptığı seçim ittifakının, kadın seçmenlerin oy davranışını nasıl etkileyeceği ve ABD’deki seçimlere benzer bir şekilde seçim sonucunu iktidar aleyhine değiştirip değiştirmeyeceği güncel bir tartışma konusu.
Buna ek olarak, muhalefet partileri ile karşılaştırıldığında, iktidar partisinin kamera önünde kadınlara çok daha az yer verdiği görülmektedir. Kadınların AKP tanıtım videolarında daha az temsil edilmesi, bu videoların kadınlar tarafından daha az izlenmesinin sebeplerinden biri olabilir. AKP reklamlarında kalabalıklar içinde kadınlar da var ancak reklamlarda yer alan çok az sayıdaki kadın büyük oranda ya muhalefeti temsil eden kadınlar ya da hemşire, anne, eş gibi geleneksel kadın rollerindeki kadınlardan oluşuyor.
Muhalefete dönersek, muhalefet partileri içinde en çok reklam veren DEVA Partisi’nin en çok izlenen reklamına bakıldığında bu reklamın izlenme oranlarının kadınlar ve erkekler arasında çok farklı olmadığı görünüyor. Ayrıca DEVA Partisi’nin reklam videolarında hem erkek ve kadınlara daha eşit yer verildiğini hem de birbirlerinden çok farklı kadınların yer aldığını görüyoruz, örneğin farklı yaşlardan, başı açık veya kapalı pek çok kadın bu videolarda yer alıyor.
Muhafazakar bir tabanı olan DEVA Partisi’nin bazı reklamlarının kadınlar tarafından izlenme oranı erkeklere göre düşük olsa da, kadınlar tarafından daha çok izlenen reklamları olduğu gibi neredeyse tamamen kadınlar tarafından izlenen videoları da var.
Tabii ki Facebook üzerinden en çok reklam veren iki partinin reklamları ile ilgili çıkarımlar yaparken dikkatli olmakta fayda var. Öncelikle seçim süreci yeni başlıyor ve yakın zamanda daha çok parti çok daha fazla tanıtım ve reklam yayınlayacaktır. İkincisi yukarıdaki bulgular AKP ve DEVA partilerinin yeni reklamlarının ortaya çıkmasıyla değişebilir. Ayrıca AKP’nin bilinçli olarak veya farkında olmadan Facebook reklamlarında kadınları yeterince temsil etmemesi ve kadınlara ulaşamaması AKP’nin kadın seçmenleri gözden çıkardığı anlamına gelmemeli. AKP pekala seçim stratejisi olarak kadınlara Facebook reklamları yoluyla değil başka yollardan ulaşmaya çalışıyor olabilir.
