gözetlenme algısı yaratmak üzerine tasarlanmış, kurumsal kontrol sistemi işlevi gören hapishane inşa modeli
“Gören mi iktidardır, görülmeyen mi, yoksa görülmeden gören mi?” - Michel Foucault
Gözetlenme algısı yaratmak üzerine tasarlanmış, kurumsal kontrol sistemi işlevi gören hapishane inşa modelidir. 18. Yüzyılda Jeremy Bentham tarafından tasarlanmıştır.
Tasarım itibariyle, panoptikonda bütün hücreler tek bir güvenlik görevlisi tarafından gözetlenebilir. Her ne kadar bir güvenlik görevlisinin bütün hücreleri aynı anda izlemesi imkansız olsa da, mahkumlarda her zaman izleniyor algısı kendi davranışlarını düzene sokmaya iter. Panoptikon, iktidarın görünmeden izleme algısının nasıl bir kontrol sistemi yarattığının metaforudur - “Öyle ki; mahkumu iyi davranmaya, deliyi sakin olmaya, işçiyi çalışmaya, okul çocuğunu özenli olmaya, hastayı tedaviye uymaya zorlamak için ‘güç kullanmaya’ gerek kalmamaktadır.” Mehmet Tekergül
