Gözlemevi İnternet ve Toplum Araştırmaları Merkezi

Temmuz 20, 2022

gözlemevi • siyasi hedefleme

Seçmen İradesi Manipülasyona Hazır

2023 Türkiye Genel Seçimleri yaklaşırken, Facebook'taki siyasi reklamlar artıyor.

Gözlemevi olarak sosyal medya platformlarının ve algoritmaların seçmen iradesine etkisini incelemeye aldık.

• 2020’den beri Facebook’ta 17.320.042 TL, Türkiye’nin toplumsal ve siyasi meselelerde fikrini değiştirmek için harcandı. 

• Facebook'ta hem Cumhur hem de Millet ittifakını destekleyen hesapları yönetenin aynı kişi olduğunu tespit ettik.

• Facebook'un mikro hedeflemesi ile siyasal mesajların iletilmesi, seçmen iradesini tehlikeye atıyor.

• Facebook, siyasi reklamların doğruluk payı ile ilgilenmiyor.

Dijital reklamlar, dezenformasyon ve kutuplaşmaya yol açarak Türkiye’nin siyasi problemleri daha da derinleştiriyor.

veri hakkında

Seçimler yaklaştıkça, siyasiler reklam harcamalarını artırıyor. Facebook, aldığı tepkiler üzerine, platformunda yayınlanan siyasi ve sosyal meseleler ile ilgili reklamların şeffaflığını arttırdı ve Reklam Kütüphanesini oluşturdu. Meta platformlarından olan Facebook, Instagram ve Messenger’daki bütün hesaplar, eğer siyasi ve sosyal meselelerle ilgili reklam yayımlamak istiyorsa, bireysel ya da tüzel olarak kimlik bildirimi yapmak zorunda. Facebook, bu reklamları 7 yıl boyunca Reklam Kütüphanesinde herkese erişilebilir kılacağını dile getirdi. Reklam Kütüphanesi’nin verilerinden faydalanarak, siyasilerin reklam harcamalarını inceledik.

Seçimler yaklaştıkça, Facebook’ta siyasi sayfaların yaptıkları harcamalar artıyor.

Son 30 günde Facebook'ta en çok reklam yayımlayan siyasi sayfalar:

Facebook sayfası Harcanan Tutar
Deva Partisi  ₺185,148 
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)

  ₺41,599 
Sarıçam Belediyesi
  ₺40,976
Ali Babacan  ₺19,003
Meral Akşener  ₺18,392

Veriler 17 Haziran - 16 Temmuz aralığını kapsamaktadır.

Son 90 günde Facebook'ta en çok reklam yayımlayan siyasi sayfalar:

Facebook sayfası Harcanan Tutar
Meral Akşener  ₺302,922
Deva Partisi  ₺271,519 
Ali Babacan  ₺183,676
Bilal Uludağ  ₺54,444
Fatih Kocaispir  ₺51,931

Veriler 18 Nisan - 16 Temmuz aralığını kapsamaktadır.

6'lı masanın cumhurbaşkanı adayı stratejisini vermiş olduğu reklamlar üzerinden anlayabilir miyiz?

Ekrem İmamoğlu iki senedir düzenli reklam verirken, son bir ayda hiç reklam vermediği görülüyor. Mansur Yavaş ve Kemal Kılıçdaroğlu ise son 2 yılda hiç siyasi reklam vermemiş. CHP’nin en güçlü üç adayının son 1 ayda hiç reklam vermemesi, bir parti stratejisine  işaret ediyor olabilir. Verilere baktığımızda Deva Partisi'nin reklam harcamalarındaki artış dikkat çekiyor. Deva Partisi’nin son bir ayda 185.148 TL harcayarak, 2 yılda yaptığı reklam harcamalarının 25%'ini son 1 ayda gerçekleştirdiğini görüyoruz. 

Muhalefetin potansiyel adaylarının son 30 gündeki reklam harcamaları
Facebook sayfası Harcanan Tutar
Kemal Kılıçdaroğlu  ₺0
Ekrem İmamoğlu  ₺0
Mansur Yavaş  ₺0

Mikro Hedefleme, Makro Güç: Sosyal medyayı geleneksel iletişim araçlarından ayırt eden özellik

Mikro Hedefleme, insanların neyi sevdikleri, kimlerle bağlantılı oldukları, demografik özellikleri ve nasıl bir tüketici oldukları üzerinden içerik gösterildiği bir pazarlama stratejisi olarak tanımlanabilir. İçerik etkileşimini arttıran  mikro hedeflemenin, siyasi reklamların etkisini arttırmak için kullanılması, seçmen iradesini manipüle ederek elinden alacaktır.

cambridge analytica skandalında ne olmuştu?

Amerikalı seçmenlerin, belki kendilerinin bile bilmedikleri özellikleri üzerinden psikografik profilleri oluşturulmuştu. Böylece nevrotik, dışa dönük ve uyumlu bir demokrat, duygusal olarak içe dönük, entelektüel olan bir başka demokrattan daha farklı, psikolojik profiline uygun reklamlarla hedeflendi. Çoğunlukla siyahilerden oluşan bir grup, oy kullanmaktan ‘’vazgeçirilecekler’’ diye etiketlenmişti ve bu gruba oy kullanmamasını sağlayacak reklamlar gösterildi. Aynı mahallede yaşayan düşük eğitim seviyesi ve düşük gelire sahip kişiler belirlendi ve onlara Hillary Clinton'ın yaptığı ve hoşlanmayacaklarını bildikleri videolar gösterildi.

Siyasi reklamların kime gösterileceği  mikro hedefleme ile belirlendiğinde, benliğimizde olan her şey irademizin bir parçası olmaktan çıkıp, bir zaafa, manipüle edilmeye hazır bir hedefe dönüşüyor. Yapay zeka, bireylerin ideolojik duruşlarını, duygularını ve hassasiyetlerini anlayıp, korku ve endişeyi körükleyerek, seçmenlerin eğilimlerini oya dönüştürmeye çalışacak. 

Türkiye genel seçimleri, Facebook aracılığıyla manipüle edilebilir.

Cambridge Analytica’nın 87 milyon Facebook kullanıcısının psikografik profilini oluşturup, Donald Trump ve Ted Cruz’un seçim kampanyaları için seçmenleri hedeflediği skandalın üzerinden tam 6 yıl geçti. Politik reklamlar, seçmen iradesine en büyük tehlike olarak karşımızda duruyor. Vladimir Putin de 2016 yılında Amerika seçimlerinde reklamlar üzerinden seçmenleri manipüle ederek Donald Trump’ı desteklemeye yönlendirmişti. Türkiye de benzer şekilde manipülasyonların hedefi olabilir.

Twitter, TikTok, Linkedin ve Pinterest siyasi reklamları tamamen kaldırarak sorunu ortadan kaldırdılar, ancak Facebook ve Google üzerinden siyasi konularla ilgili reklam vermek mümkün. Facebook ve Google, ifade özgürlüğüne dayanarak herkesin özgürce reklamını yapması gerektiğini düşündüğünü, bu yüzden de  politik reklamları yasaklamayacağını dile getirdi.

Gözlemevi, siyasi reklamları izliyor.

Siyasi ve toplumsal meselelerle ilgili reklamları manipülasyon, dezenformasyon ve kutuplaşma bağlamında incelemeye alıyoruz.

Facebook, siyasi reklamları teyit etmemekte kararlı.

Facebook  politikacıların siyasi reklamlarını teyit etmeyeceğini açıkladı. Siyasi konulardaki yalan haberlerin büyük reklam bütçeleri ve mikro hedeflemenin gücüyle milyonlara ulaşması tehlikesiyle karşı karşıyayız

Facebook’ta Türkiye’yi kutuplaşmaya iten siyasi reklamlar tespit ettik.

Cumhur ittifakını destekleyen Facebook hesaplarıyla, Millet ittifakını destekleyen Facebook hesaplarının tek bir kişi tarafından yönetildiğini tespit ettik.

Facebook Hesabı Desteklediği Parti Hesabın Sahibi Beğeni Sayısı
Milletin Sesi  Millet İttifakı  Utku Kose  138,679 
Fikirler Ölmez  Millet İttifakı  Utku Kose  179,650
Halkın Sesi  Millet İttifakı  Utku Kose  130,216
Milletin Sesiyiz  Millet İttifakı  Utku Kose  122,585
Türkiye'nin Lideri  AKP  Utku Kose  114,097
Liderim Sensin  AKP  Utku Kose  106,025
Cumhuriyet'in Çocukları  Millet İttifakı  Utku Kose  182,768 
Başkomutan Atam  Millet İttifakı  Utku Kose  192,963
Başkomutan Sen   AKP  Utku Kose  121,060
Güçlü Türkiye  AKP  Utku Kose  128,431 
Dünya Lider Ata  Millet İttifakı  Utku Kose  189,240
Atamın Türkiyesi   Millet İttifakı  Utku Kose  113,022
Liderim Sen  AKP  Utku Kose  130,033

 

“Milletin Sesi”, “Halkın Sesi” gibi, Millet ittifakını destekleyen Facebook sayfalarının  profil fotoğrafında Mustafa Kemal Atatürk’ün fotoğrafı kullanılırken, "Liderim Sen’’, "Başkomutan Sen’’ gibi  Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleyen sayfalarda ise dini öğeler kullanılmış.

 

Reklamları verenin motivasyonu ne olabilir?

  • Türkiye seçmeninin dijital siyasi profilleri oluşturuluyor olabilir. Birden çok sayfada farklı görsellerle reklam veren kişi, politik partilerle çalışıyor ve en iyi etkileşim alan reklamlar belirlemeye çalışıyor olabilir.
  • https://www.sakaryatvhastanesi.com/ sitesinin ana sayfasına bakınca  elektrik-elektronik servisi gibi görünen, ama aslında https://sakaryatvhastanesi.com/net/ url’sinden bakınca bir haber kanalı olduğu anlaşılan web sitesinin linki, birden çok sayfada paylaşmış. Sayfa sahibi, bu siteye reklam gelirini arttırmak için bu sayfalar aracılığıyla  tıklama almaya çalışıyor olabilir.

Teknoloji firmaları ancak baskı altında bırakıldığında toplumsal çıkarları gözeten müdahaleleri yapıyor.

 

Araştırmacılar Facebook’taki siyasi faaliyetlerin üzerine gitti ve Cambridge Analytica gibi seçmen iradesine müdahale eden skandallar olduğunu gördü. Facebook’taki siyasi reklamların seçmen iradesine ve demokrasiye zararları, günlerce medya tarafından tartışıldı. Facebook bu tartışmalar sonucunda harekete geçmek zorunda kaldı ve Meta Reklam Kütüphanesi başta olmak üzere,  politik reklamların şeffaflığı ile ilgili platformda birçok düzenleme yaptı. Facebook’un skandallarının ortaya çıkmasını, gelir peşinde koşan medya ve teknoloji devlerini geri adımlar attırmak zorunda bırakan   eleştirel ve demokratik sorgulamalara borçluyuz.

Teknoloji firmalarını gözetleyip, onları sorumlu tutacak sistemler geliştirmezsek toplum olarak ağır bedeller ödeyeceğiz. Gözlemevi olarak, Facebook’un, politik reklamlara platformunda izin vermemesi gerektiğini savunuyoruz. Çalışmalarımızı takip etmek için, bültenimize kayıt olabilirsiniz.

TOP